ยาซิลเดนาฟิล (Sildenafil) ถูกสังเคราะห์และมีการพัฒนาขึ้นครั้งแรกในประเทศอังกฤษ ทางการแพทย์นำมาใช้ด้วยวัตถุประสงค์รักษาโรคความดันโลหิตสูง และอาการเจ็บหน้าอกด้วยเหตุเลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ (กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด) จากนั้นมีผลการทดลองทางคลินิกพบว่า ซิลเดนาฟิลมีฤทธิ์บำบัดอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศของบุรุษ (นกเขาไม่ขัน) ทางบริษัทยาจึงมุ่งทำการตลาดเรื่องอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศของบุรุษ ในไม่ช้ายอดขายได้พุ่งขึ้นเป็นจำนวนมากกว่าหนึ่งพันเก้าร้อยล้านดอลล่าร์ภายในปี ค.ศ. 2008 (พ.ศ. 2551) บางประเทศในแถบเอเชียได้แอบผสมซิลเดนาฟิลลงในกาแฟเพื่อวัตถุประสงค์ทำยอดขาย แต่ก็ไม่พ้นกฎหมายลงโทษในที่สุด
หลายประเทศรวมถึงประเทศไทยจะรู้จักซิลเดนาฟิลในยาชื่อการค้าว่า “ไวอากร้า (Viagra)” และบริษัทยาที่เป็นผู้ผลิตเดียวกันก็ได้ขึ้นทะเบียนยาซิลเดนาฟิลในขนาด 20 มิลลิกรัม/เม็ด เพื่อ รองรับวัตถุประสงค์การรักษาความดันโลหิตสูงของหลอดเลือดแดงภายในปอด โดยใช้ชื่อยาทางการค้าว่า “Revatio” ประเทศไทยของเรายังมีการจำหน่ายยาซิลเดนาฟิลอีกหลายชื่อการค้าดังจะได้กล่าวในหัวข้อ ยาชื่อการค้าอื่นๆ
การศึกษาด้านเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic, การศึกษาความเป็นไปของยา เมื่อยาเข้าสู่ร่างกาย) ของยานี้พบว่า ซิลเดนาฟิลสามารถดูดซึมจากทางเดินอาหารประมาณ 40% จากนั้นจะเข้าจับพลาสมาโปรตีนประมาณ 96% ตับจะเป็นอวัยวะหลักที่คอยเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของยาซิลเดนาฟิล ร่างกายต้องใช้เวลา 3 – 4 ชั่วโมงในการกำจัดยานี้ออกจากกระแสเลือด 50% ยาซิลเดนาฟิลส่วนใหญ่จะถูกขับออกมากับอุจจาระและบางส่วนถูกขับออกทางไต
อนึ่ง ตามกฏหมายไทยยานี้ถูกจัดอยู่ในหมวดยาควบคุมพิเศษ ต้องสั่งจ่ายโดยแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น ไม่สามารถหาซื้อได้ง่ายตามร้านขายยาทั่วไป
ยาซิลเดนาฟิลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
ยาซิลเดนาฟิลมีสรรพคุณดังนี้
- รักษาอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศของบุรุษ (นกเขาไม่ขัน)
- รักษาความดันโลหิตภายในหลอดเลือดแดงของปอดสูง (Pulmonary arterial hypertension)
ยาซิลเดนาฟิลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
กลไกการออกฤทธิ์ของซิลเดนาฟิลคือ ตัวยาจะยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ที่มีชื่อว่า Phosphodiesterase type-5 (PDE5) ทำให้เกิดการเพิ่มของสารเคมีชนิดหนึ่งที่เรียกว่า cGMP (Cyclic guanosine monophosphate, สารที่เกี่ยวข้องกับการทำให้กล้ามเนื้อเรียบคลายตัว) ส่งผลให้กล้ามเนื้อเรียบของผนังหลอดเลือดแดงเกิดการคลายตัว ทำให้เลือดไหลเข้าไปหล่อเลี้ยงองคชาตของบุรุษได้มากขึ้น รวมถึงเกิดการลดความดันโลหิตภายในปอด จึงเกิดฤทธิ์ของการรักษาตามสรรพคุณ
ยาซิลเดนาฟิลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาซิลเดนาฟิลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายเป็น ยาเม็ดขนาด 20, 50, และ 100 มิลลิกรัม/เม็ด
ยาซิลเดนาฟิลมีขนาดรับประทานอย่างไร?
ยาซิลเดนาฟิลมีขนาดรับประทานดังนี้
ก. สำหรับการเพิ่มสมรรถภาพทางเพศของบุรุษ (รักษาอาการนกเขาไม่ขัน):
- ผู้ใหญ่: รับประทาน 50 มิลลิกรัม ก่อนมีเพศสัมพันธ์ 30 นาที – 4 ชั่วโมง ขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัม
- สำหรับผู้สูงอายุที่อายุมากกว่า 65 ปีที่มีค่าการทำงานของไต (Creatinine clearance) น้อยกว่า 30 มิลลิลิตร/นาที รับประทาน 25 มิลลิกรัมก่อนมีเพศสัมพันธ์, และที่มีภาวะตับทำงานผิดปกติรับประทาน 25 มิลลิกรัม
ข. สำหรับรักษาความดันโลหิตของหลอดเลือดแดงภายในปอดสูง (Pulmonary arterial hypertension):
- ผู้ใหญ่: รับประทาน 20 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง
- เด็ก: ยังไม่มีการศึกษาการใช้ยานี้ในเด็ก การใช้ยานี้ในเด็กจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาซิลเดนาฟิล ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร ดังนี้
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยาแล้ว คลื่นไส้มาก หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
- มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาซิลเดนาฟิลอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
หากลืมรับประทานยาซิลเดนาฟิล สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า
ยาซิลเดนาฟิลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาซิลเดนาฟิลสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้ เช่น มีอาการปวดศีรษะ อาหารไม่ย่อย คัดจมูก หน้าแดง การมองเห็นภาพผิดปกติ ผลข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่อาจมีความรุนแรงมาก ได้แก่ มีภาวะความดันโลหิตต่ำ กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ความดันในลูกตาสูง และสูญเสียการได้ยิน
มีข้อควรระวังการใช้ยาซิลเดนาฟิลอย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาซิลเดนาฟิลดังนี้
- ห้ามรับประทานยาซิลเดนาฟิลกับสารที่มีองค์ประกอบของไนตริกออกไซด์ (Nitric oxide ) เช่น ไนไตรท์ (Nitrite) และไนเตรท (Nitrate) ซึ่งมีอยู่ในยาอื่น เช่น ยาขยายหลอดเลือด (เช่น Nitroglycerin, Sodium nitroprusside และ Amyl nitrite) เป็นต้น
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ชายที่มีปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีการทำงานของตับผิดปกติระยะรุนแรง
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีการทำงานของไตผิดปกติ
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่เพิ่งเกิดอาการหลอดเลือดที่เลี้ยงหัวใจตีบตัน และยังอยู่ในช่วงการ ติดตามและเฝ้าระวังโรคจากแพทย์
- ยาซิลเดนาฟิลยังไม่มีการระบุข้อบ่งใช้ในสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร รวมถึงเด็ก ด้วยข้อมูลความปลอดภัยของยาต่อผู้ป่วยกลุ่มนี้ยังไม่ทราบชัดเจน
- หากเกิดผลข้างเคียงที่ทำให้สูญเสียการได้ยิน ผู้ป่วยต้องหยุดการใช้ยาทันทีแล้วรีบไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาซิลเดนาฟิลด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน
ยาซิลเดนาฟิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาซิลเดนาฟิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นดังนี้
- การใช้ยาซิลเดนาฟิลร่วมกับยารักษาโรคกระเพาะอาหาร เช่น ไซเมทิดีน (Cimetidine) หรือยาที่ใช้รักษาอาการป่วยจากโรคติดเชื้อเอชไอวี เช่น ไรโทนาเวีย (Ritonavir) อาจทำให้ความเข้มข้นของซิลเดนาฟิลเพิ่มมากขึ้นจนอาจทำให้ผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงได้ จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
- การใช้ยาซิลเดนาฟิลร่วมกับยาลดความดันโลหิตกลุ่มแอลฟา บล็อกเกอร์ (Alpha-blocker) สามารถส่งผลให้เกิดความดันโลหิตต่ำได้ ควรเลี่ยงไม่ใช้ร่วมกันหรืออาจต้องปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมกับผู้ป่วยเป็นรายบุคคลไป
- การใช้ยาซิลเดนาฟิลร่วมกับการดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ จะส่งผลให้เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ ห้ามรับประทานยาซิลเดนาฟิลพร้อมกับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ทุกชนิด
ควรเก็บรักษายาซิลเดนาฟิลอย่างไร?
ควรเก็บยาซิลเดนาฟิลที่อุณหภูมิต่ำกว่า 30 องศาเซลเซียส (Celsius) เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ
ยาซิลเดนาฟิลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาซิลเดนาฟิลที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิตเช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Elonza (อีลอนซา) | Unison |
| Revatio (เรวาทิโอ) | Pfizer |
| Sidegra (ซิเดกร้า) | GPO |
| Tonafil (โทนาฟิล) | T.O. Chemicals |
| Viagra (ไวอากร้า) | Pfizer |
ขอบคุณที่มา haamor